تحلیل SWOT ابزار قدرتمندی است که به کسبوکارها کمک میکند وضعیت فعلی خود را بررسی کرده و نقاط ضعف خود را اصلاح و نقاط قوت را تقویت کنند.
ماتریس SWOT چیست؟
عبارت SWOT مخفف نقاط قوت(Strengths)، نقاط ضعف(Weaknesses)، فرصتها (Opportunities) و تهدیدات (Treats) است. بنابراین تحلیل و ماتریس SWOT تکنیکی برای ارزیابی این چهار جنبه از تجارت شماست. میتوانید از تحلیل SWOT استفاده کنید تا متوجه شوید چه کارهایی باید انجام دهید تا سازمان شما به بهترین نتایج دست پیدا کند. با شناخت نقاطی که در آن ضعف دارید احتمال شکست را کاهش دهید و مخاطراتی که از آنها غافل ماندهاید را حذف کنید. بهتر از آن، میتوانید شروع به ساختن استراتژی کنید که شما را با داشتن مزیت رقابتی از رقبایتان متمایز میکند و باعث میشود در بازار خود موفق و پیشرو باشید.
چه زمانی از SWOT استفاده کنیم؟
برای اینکه بتوان با استراتژیِ درست آینده یک کسب و کار را رقم زد، قبل از هر چیز باید آن کسب و کار را از همه جنبهها ارزیابی کرد. شما میتوانید قبل از هر تصمیمی از آنالیز SWOT استفاده کنید. مخصوصاً در تصمیمات استراتژیک و مهم شرکت استفاده از آنالیز SWOT بسیار توصیه میشود. استفاده از این آنالیز برای شما مشخص میکند که روی کدام نقاط ضعف خود باید بیشتر کار کنید و کدام را باید نادیده بگیرید.
عوامل درونی کسب و کار
دو بخش اول تحلیل SWOT مربوط به نقاط ضعف و قوت کسب و کار است که با بررسی عوامل درونی کسبوکار به دست میآید. بررسی منابع داخلی و تجربیات افراد تیم و یا مسائل دیگر که نشاندهنده قوت کسب وکار شما است. از جمله موارد زیر:
- منابع مالی (منابع درآمدی، منابع و فرصتهای سرمایهگذاری)
- منابع فیزیکی (ساختمان شرکت و ابزارهای الکترونیکی و وسایل مورد استفاده)
- منابع انسانی (کارمندان، مخاطبین هدف)
- فرآیندهای جاری (برنامههای در حال اجرا ، طراحی ساختارها و فرآیندهای پربازده)
عوامل بیرونی
عواملی هستند که هر فرد و یا سازمانی را تحت تأثیر قرار میدهد. شرایط مختلفی که در جامعه و بازار پیش میآید، به صورت مستقیم و غیرمستقیم فرصتها و تهدیدهایی برای شرکتها ایجاد میکند. این عوامل از جمله عواملی هستند که توسط شما کنترل نمیشوند. مانند:
- ترندهای بازار (محصولات و تکنولوژیهای جدید، تغییر نیازهای مخاطبین)
- ترندهای اقتصادی (اتفاقات اقتصادی محلی، ملی و بین المللی)
- سرمایهگذاری (ترند حمایت مالی، کمکهای مالی)
- تغییرات دموگرافیک و نوع مصرف و نیاز جامعه
- ارتباط بین تامینکنندگان و کسبوکار های همکار دیگر
- مسائل سیاسی، محیط زیست و ارتباطات اقتصادی کشورها و سازمانهای بینالمللی
پس از بررسی شرایط داخل و خارج سازمان باید تصمیم گیریها به گونهای انجام شود که نقاط قوت را در راستای استفاده از فرصتهای موجود در محیط به کار بگیرید و همچنین برای تهدیدهای بازار و نقاط ضعف نیز برنامه داشته باشید. در ادامه درباره نحوه این تصمیمگیریها بیشتر صحبت میکنیم.

چطور یک تحلیل SWOT انجام دهیم؟
ابتدا باید یک ماتریس SWOT رسم کنید. این ماتریس یک جدول 2 در 2 است که به هر جنبه از SWOT یک خانه اختصاص داده است. برای تحلیل SWOT دو راه پیش رو دارید: یکی اینکه به صورت غیررسمی افرادی را برای تدوین استراتژی دور هم جمع کنید یا از ابزارهای رسمی و پیچیدهتر برای این کار استفاده کنید. هر بار که یک نقطه قوت، ضعف، فرصت یا تهدید کشف کردید، روی ماتریس SWOT در قسمت مربوط به آن یادداشت کنید.
نقاط قوت (Strengths)
نقاط قوت همان مواردی است که سازمانتان به درستی انجام میدهد و شما را از رقبا متمایز میکند. به مزایایی که سازمان نسبت به دیگر شرکتها دارد فکر کنید. این مزایا ممکن است انگیزه کارکنان، دسترسی به مطالب یا مواد خاص یا مجموعه فرایندهای تولید بسیار قوی باشد. پیشنهاد فروش خاص (USP) شرکت خود را بیابید و به بخش نقاط قوت خود اضافه کنید.
سپس از دید رقبا به شرکت خود نگاه کنید و ببینید از نظر آنها چه مزیتی دارید. هر جنبه از سازمان شما اگر یک مزیت بارز داشته باشد، دارای یک نقطه قوت است.
فرصتها (Opportunities)
فرصتها شانس وقوع یک رخداد مثبت هستند. ممکن است در اثر تحولات در بازار یا فناوری مورد استفاده شما به وجود آیند. توانایی کشف و بهرهبرداری از فرصتها میتواند تفاوتهای بزرگی در قابلیتهای شرکت شما به وجود بیاورد که در رقابت بازار پیروز شوید. درباره فرصتهای خوبی که به سرعت کشف میشوند، فکر کنید. لازم نیست این فرصتها تغییر دهندههای بزرگی باشند، کافی است مزیتهای کوچکی به وجود بیاورند که قدرت رقابت شما را افزایش بدهند.
نقاط ضعف (Weaknesses)
نقاط ضعف کسبوکار، همان چیزهایی است که مانع از این میشود شرکت شما در بالاترین سطح ممکن فعالیت کند و به اهدافش برسد. باید آنها را بهبود دهید تا رقابتی باقی بمانید. مثلا عملکرد مالی ضعیف، سیستمهای قدیمی و محل نامناسب شرکت از جمله نقاط ضعف یک شرکت هستند.
تهدیدها (Treats)
تهدیدها شامل هر چیزی میشود که خارج از شرکت شماست و تأثیر منفی بر کسبوکارتان دارد. مانند مشکلات زنجیره تأمین، تغییر در مقررات بازار یا کمبود نیروی کار. پیشبینی تهدیدها و آماده شدن برای مقابله با آنها، بسیار ضروری است.
مزایای تحلیل SWOT چیست؟
تحلیل SWOT با سنجش نقاط قوت و ضعف، فرصتها و تهدیدهای کسبوکار کمک میکند؛
- به نقاط ضعفمان واقف شویم و برای بهبود آنها تلاش کنیم
- بحرانها را قبل از وقوع شناسایی کرده و برای آنها اقدامات پیشگیرانه برنامهریزی کنیم
- با تغییرات، بهتر سازگار شده و انعطافپذیری را در کسبوکارمان افزایش دهیم
- آگاهانهتر و سریعتر تصمیم بگیریم و چابکی را در سازمان ایجاد کنیم
- برنامهریزیهای راهبردی را به صورت موثرتر انجام دهیم
از تحلیل SWOT چه استفادهای میتوان کرد؟
تحلیل SWOT کاربردهای گستردهای دارد و میتواند تصمیمگیریهای استراتژیک را بهطور قابل توجهی بهبود دهد. اصلیترین استفادههای آن عبارتند از:
- تدوین استراتژیهای هوشمندانه: با شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدها میتوانید استراتژیهایی طراحی کنید که از مزایای داخلی بهره ببرند، ضعفها را کاهش دهند و از فرصتهای بازار نهایت استفاده را کنند.
- کاهش ریسکها: تحلیل تهدیدها و نقاط ضعف کمک میکند پیش از وقوع بحران اقدامات پیشگیرانه را انجام دهید و احتمال شکست کاهش یابد.
- بهبود فرآیندها و عملکرد: با شناسایی نقاط ضعف و فرصتها، سازمان میتواند فرآیندهای داخلی را اصلاح و بهرهوری را افزایش دهد.
- شناخت بهتر بازار و رقبا: تحلیل فرصتها و تهدیدهای خارجی، بینش دقیقی درباره رقبا، روندهای بازار و نیازهای مشتریان به شما ارائه میدهد.
- تصمیمگیری آگاهانه و سریع: با داشتن تصویر واضح از وضعیت سازمان و محیط، میتوانید تصمیمات منطقیتر و مؤثرتری بگیرید.
- ایجاد مزیت رقابتی: با استفاده از نقاط قوت برای بهرهبرداری از فرصتها و مدیریت تهدیدها، میتوانید جایگاه قوی و متمایزی در بازار پیدا کنید.
چه کسانی از تحلیل سوات بیشترین استفاده را میبرند؟
تحلیل SWOT ابزاری استراتژیک است و بیشترین استفاده را مدیران و تصمیمگیرندگان کسبوکار از آن میبرند. چراکه به آنها کمک میکند وضعیت داخلی سازمان و محیط خارجی را شناسایی کنند و بر اساس آن تصمیمات آگاهانه بگیرند.
علاوه بر مدیران، تیمهای بازاریابی، فروش و توسعه محصول نیز از SWOT بهرهمند میشوند، زیرا با شناسایی نقاط قوت و فرصتها میتوانند استراتژیهای مؤثر برای جذب مشتری، بهبود محصول و افزایش رقابتپذیری طراحی کنند.
همچنین، کارآفرینان و استارتاپها از SWOT برای برنامهریزی راهاندازی کسبوکار و کاهش ریسکها استفاده میکنند و حتی تحلیلگران بازار و مشاوران مدیریت آن را برای ارائه بینش دقیق به شرکتها به کار میبرند.
نکته: میتوانید تحلیل SWOT شخصی هم انجام دهید. این کار به پیشرفت شغلی و کشف استعدادها، تواناییها و فرصتهای شما کمک خواهد کرد.
انواع استراتژی در تحلیل SWOT
وقتی تحلیل SWOT خود را کامل کردید، وقتش است که با استفاده از بینشهای به دست آمده، استراتژیهایی برای کسبوکارتان تدوین کنید. در حالی که جدول SWOT تمام موارد را به طور برابر نشان میدهد و برای هیچ کدام از آنها اهمیت بیشتری قائل نمیشود، اما برای اینکه بیشترین بهره را از ماتریس SWOT ببرید، باید پا را فراتر بگذارید.
هر کدام از نقاط مثبت و منفی که در تحلیل به دست میآورید، تاثیر متفاوتی روی کسبوکارتان دارد. باید تصمیم بگیرید و موارد مختلف را اولویتبندی کنید تا بهتر به رشد کسبوکارتان دست یابید.
برای این منظور باید استراتژیهایی مناسب هر بخش در نظر بگیرید.
- استراتژیهای نقاط قوت-فرصت: آیا میتوانید از نقاط قوت خود استفاده کنید تا بیشترین استفاده را از فرصتهایتان ببرید؟
- استراتژیهای نقاط قوت-تهدید: آیا میتوانید از نقاط قوتتان استفاده کنید تا تهدیدها را به حداقل برسانید؟
- استراتژیهای نقاط ضعف-فرصت: آیا میتوانید با بهره گرفتن از فرصتها، نقاط ضعفتان را به حداقل برسانید؟
- استراتژیهای نقاط ضعف- تهدید: آیا میتوانید با رفع بزرگترین نقاط ضعفتان، تهدیدها را به حداقل برسانید؟
بزرگترین اشتباهات تحلیل SWOT چیست؟
- فهرست بیش از اندازه طولانی: از خودتان بپرسید که آیا تمام این ایدهها قابل اجرا هستند یا نه.
- مبهم بودن: دقیق و مشخص به موارد اشاره کنید تا برای بحثهای بعدی، تمرکز بیشتری داشته باشید.
- ندیدن نقاط ضعف: حتما از مشتریان و همکاران خود بپرسید که در زندگی واقعی چه تجربهای داشتهاند.
- از قبل فکر نکردن: خیلی راحت است که فقط ایده بدهید، بدون اینکه به نتیجه منطقی برسید. همیشه تاثیر عملی ایدهها را در نظر بگیرید.
- غیرواقعی بودن: برای فرصتهایی که هنوز وجود ندارند، با جزئیات برنامهریزی نکنید. مثلا آن بازار صادرات که دیدهاید، ممکن است در آن زمان در دسترس نباشد، اما مذاکرات تجاری برای باز کردن درهای آن بازار، شاید چند سال طول بکشد.
- اتکا به تحلیل SWOT به تنهایی: تحلیل SWOT خیلی ارزشمند است. اما وقتی آن را در کنار سایر ابزارهای برنامهریزی استفاده میکنید (SOAR، TOWS یا PEST)، ممکن است نتایج حاصله، مبهمتر باشد.
کاربرد نرم افزار CRM در تحلیل SWOT
نرم افزار CRM به سازمانها کمک میکند اطلاعات واقعی و دقیق از مشتریان جمعآوری کنند که پایه و اساس تحلیل SWOT هستند.
- شناسایی نقاط قوت: با دادههای CRM میتوانید بفهمید کدام بخشهای فروش یا خدمات مشتریان عملکرد خوبی دارند، کدام محصولات محبوبترند و تیم فروش در چه حوزههایی موفق است. این دادهها نقاط قوت داخلی سازمان را بهصورت ملموس نشان میدهند.
- شناسایی نقاط ضعف: CRM میتواند مشکلات فرآیندها، نارضایتی مشتریان یا ضعف تیم فروش را آشکار کند. مثلاً اگر تعداد زیادی از مشتریان در مراحل پیگیری خرید متوقف میشوند، این یک نقطه ضعف است که باید اصلاح شود.
- شناسایی فرصتها: دادههای CRM نشان میدهند کدام بازارها یا مشتریان بالقوه هنوز استفاده نشدهاند، کدام محصولات قابلیت افزایش فروش دارند و چه روندهایی در رفتار مشتریان دیده میشود که میتواند به رشد کسبوکار منجر شود.
- شناسایی تهدیدها: CRM با ردیابی رفتار مشتریان و رقبا، میتواند هشدار دهد که کدام تغییرات بازار، رفتار رقبا یا نارضایتی مشتریان ممکن است تهدیدی برای سازمان باشند.
در واقع، CRM اطلاعات جامع و بهروز فراهم میکند که تحلیل SWOT را دقیقتر، عملیاتیتر و مبتنی بر داده میسازد و به سازمان کمک میکند استراتژیهای هوشمندانه و قابل اجرا تدوین کند.
چگونه برای کسب و کار خود تحلیل SWOT انجام دهیم؟
برای استفاده از این تحلیل باید سؤالهایی از خود درباره کسب و کار بپرسید. ممکن است برای پاسخ به این سؤالها نیاز به تحقیقات بازاریابی و تهیه پرسشنامه داشته باشید تا دادههای درستی را جمع آوری کنید.
سؤالات مربوط به نقاط قوت
برای پیدا کردن نقاط قوت میتوان با سوالهای زیر شروع کرد:
- مشتریان چه ویژگی از محصولات یا کسب و کار شما را دوست دارند؟
- شما چه کاری را بهتر از شرکتهای دیگر انجام میدهید؟
- مهمترین نکتهٔ مثبتی که باعث شناخت برند شما میشود، چیست؟
- موقعیت استراتژیک شما در فروش چه محصولی و با چه ویژگیای است؟ در واقع چه محصولی از شما از همه پرفروشتر است و دلیل این پر فروش بودن چیست؟
- شما چه منابعی (از نظر نیروی انسانی و یا منابع تکنولوژی و یا …) دارید که رقبای شما ندارند؟
با پاسخ دادن به این سؤالات و سوالات مشابه دیگر متناسب به صنعت خود میتوانید لیستی از نقاط قوت خود تهیه کنید.
سوالاتی برای پیدا کردن نقاط ضعف
- مشتریان از چه ویژگی از محصولات شما بدشان میآید؟
- چه انتقاد و یا نکته منفی را اغلب در نظرات مشتریان میبینید؟
- چرا مشتریان شما از سرویسی که خریداری کردهاند، انصراف میدهند؟
- نکته منفی موجود در برند شما از نظر جامعه چیست؟
- چه منابعی رقیبان شما دارند که شما ندارید؟
- بزرگترین چالشها در فروش محصولات چیست؟
یافتن نقاط ضعف و قوت در سازمان بسیار سادهتر از یافتن فرصتها و تهدیدها در خارج از سازمان است. تفاوت دیگر این است که شرایط خارجی قابل تغییر توسط شما نیست و تنها میتوانید تصمیمات خود را با آنها تطبیق دهید.
سوالاتی برای پیدا کردن فرصتهای پیش رو و تهدیدها
- چگونه میتوانیم فروش و فرآیند خدمات مشتری را بهتر کنیم؟
- نیاز اصلی مشتریان که ممکن است به خاطر آن به ما مراجعه کنند چیست؟
- آیا بودجه مالی، ابزار و یا منابع دیگری وجود دارد که از ظرفیت آنها استفاده کاملی نکرده باشید؟
- آیا به صورت بهینه از منابع و قابلیتهای سازمان استفاده میکنید؟
- کدام کانال بازاریابی بیشتر از انتظار شما اثربخش بود و چرا؟
- چگونه باید بر اساس SWOT تصمیم گیری کنید؟
پس از تهیه ماتریس SWOT، دید کاملی نسبت به وضعیت شرکت خود به دست میآورید و دو مرحله نهایی پیش رو دارید:
ابتدا بررسی کنید که امکان تطبیق نقاط قوت شما با فرصتها وجود دارد یا خیر؟ به این مفهوم که آیا فرصتی در بازار وجود دارد که با استفاده از نقاط قوت خود بتوانید از آن استفاده کنید و کسب و کار خود را رشد دهید؟
در مرحله بعدی باید به نقاط ضعف توجه کنید. آیا امکان تقویت نقاط ضعف وجود دارد؟ آیا میتوان نقاط ضعف را به نقطه قوت تبدیل کرد؟ سؤال اساسیتر اینکه آیا باید نقاط ضعف را به نقاط قوت تبدیل کرد یا بهتر است از آنها صرف نظر کرد و فقط روی نقاط قوت تمرکز بیشتری داشت؟ در ادامه پاسخ این سؤالها را بررسی میکنیم.
بررسی استراتژیک نقاط قوت و ضعف
برای پاسخ به این سؤال که چگونه درباره نقاط قوت و ضعف تصمیمگیری کنیم، باید سعی کنیم اهمیت استراتژیک نقاط قوت و یا ضعف را بررسی کنیم. نقاط قوت و ضعفی اهمیت استراتژیک دارند که در مرحله اول ترجیحاً به صورت مستقیم پتانسیل ایجاد جریانهای سودآور قابل توجه برای کسبوکار را داشته باشند. فرض کنیم که شما با بررسی نقاط قوت خود به این نتیجه رسیدید که توانایی تولید محصول جدید خاصی را دارید. در ابتدا باید بررسی کنید که:
- آیا محصول شما خریدار دارد و نیازی از جامعه است؟
- آیا محصول شما قابل کپی شدن توسط رقبا است؟
- تا چه زمانی میتوانید از آن جریان سودآوری داشته باشید؟
نکته مهم دیگر این است که نقاط قوت و ضعف خود را با رقیبانتان مقایسه کنید. در هر کدام از آنها در چه سطحی نسبت به رقیبان قرار دارید. به عبارتی مهمتر از اینکه نقطه قوتی را داشته باشید این است که قدرت نسبی آن را نسبت به بقیه بسنجید.
نقاط قوت و ضعف را میتوانید در یک ماتریس مانند ماتریس بالا جای دهید که چهار حالت بر اساس میزان اهمیت استراتژیک و قدرت نسبی را شامل میشود.
نقاط قوت اصلی
در تصمیم گیریها و تعیین استراتژی، اولین مرحله این است که مطمئن شوید از نقاط قوت اصلی خود کاملترین بهره برداری را دارید و بیشترین اثربخشی از این قسمت به دست خواهد آمد.
مدیریت نقاط ضعف اصلی
این قسمت، قسمتی است که بیشتر از هر چیزی باید مراقب آن باشید. تبدیل نقاط ضعف به قوت نیاز به برنامه بلند مدت و یا تغییرات بزرگ است. اما باید تلاش کنید که آسیب پذیری کسبوکارتان را در برابر نقاط ضعف اصلی کاهش دهید.
مهمترین و اغلب موفقترین راهکار برای نقاط ضعف در وظایف اصلی، برونسپاری یا واگذاری کار به یک شرکتی خارج از سازمان خود است.
نقاط قوت کم اهمیت
نکته مهم این است که اگر برای این گروه از نقاط قوت، سرمایه گذاری خاصی داشتهاید، از سرمایه گذاری بیشتر در آن خودداری کنید. مثلاً اگر برای آموزش مهارت خاصی به کارکنان هزینه میکنید و پس از مدتی متوجه شدهاید که بازدهی کافی وجود ندارد و اهمیت استراتژیک آن نیز بالا نیست، سرمایه گذاری را متوقف کنید.
منطقه بی تفاوتی
در این قسمت نقاط ضعفی قرار میگیرند که اهمیت چندانی ندارند و نیاز به تصمیم گیری خاصی برای آنها وجود ندارد.
چطور از ماتریس SWOT استفاده کنیم؟
از ماتریس SWOT برای ارزیابی وضعیت فعلی سازمان خود استفاده کنید، قبل از اینکه درباره استراتژی جدیدتان تصمیم بگیرید. با کاربرد ماتریس SWOT متوجه میشوید چه چیزی خوب جواب میدهد و چه چیزی خوب پیش نمیرود. خیلی از کسبوکارها از تحلیل PESTEL در کنار ماتریس SWOT استفاده میکنند تا شرایط کسبوکارشان را دقیقتر آنالیز کنندو.
استفاده خاص ماتریس SWOT این است که منجر به تصمیمات آگاهانهتر در کسبوکار و موفقیت بیشتر شما میشود. در واقع، با استفاده درست از تحلیل SWOT میتوانید روی نقاط قوت خود بیشتر سرمایهگذاری کنید و اثرات و پیامدهای منفی نقاط ضعفتان را کاهش دهید. همچنین میتوانید فرصتهای پیشروی خود و تهدیدها را بشناسید قبل از اینکه مشکلی برای شما ایجاد کنند.
نکته: میتوانید از TOWS Matrix هم استفاده کنید که عملکردی شبیه به SWOT دارد و تهدیدها، فرصتها، نقاط ضعف و نقاط قوت را بررسی میکند با این تفاوت که این روش روی عوامل خارجی تأکید دارد و SWOT روی عوامل داخلی.
چطور یک استراتژی موفق داشته باشیم؟
برای رسیدن به یک استراتژی فروش موفق به ماتریس SWOT نیاز دارید. قبل از تصمیمگیری در مورد اتخاذ هر گونه استراتژی برای شرکت خود از ماتریس و تحلیل SWOT استفاده کنید تا موقعیت کنونی سازمانتان را بررسی نمایید. باید پیش از هر کاری بفهمید چه بخشی خوب کار میکند و کدام بخش ضعیف است. از خودتان بپرسید به کجا میخواهید برسید، چطور به آن هدف میرسید و در مسیر خود با چه چیزهایی مواجه خواهید شد. این مسئله بزرگی است که نیاز به راهحلی قوی و در عین حال ساده دارد که به شما کمک کند.
نتیجه گیری
ماتریس SWOT یک چارچوب ساده اما مفید برای تجزیهوتحلیل نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای شرکت یا سازمان شماست. این تحلیل به شما کمک میکند تا کارهایی که بهخوبی انجام میدهید را بشناسید، آن بخشی که ضعف دارید را برطرف کنید، ریسکها را به حداقل برسانید و از فرصتهای موفقیت بیشترین بهره را ببرید. تحلیل SWOT میتواند برای شکلدهی یک استراتژی به صورت غیررسمی یا به روشی پیچیدهتر بهعنوان ابزاری جدی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین میتوانید برای درک و شناخت رقبای خود از آن استفاده کنید که میتواند بینش لازم برای ایجاد یک موقعیت رقابتی منسجم و موفق به شما ارائه دهد. هنگام تحلیل، واقعبین و دقیق باشید. آن را در سطح مناسب اعمال کنید و در صورت لزوم با سایر ابزارهای ایجاد گزینههای انتخاب آن را تکمیل کنید.
دانلود فایل آماده SWOT



Subscribe
Report
My comments